Fragment aktu/dokumentacji dotyczącej ewikcji (czyli sądowego lub administracyjnego pozbawienia prawa własności) Dóbr Grzebsk na rzecz Funduszu Edukacyjnego.
Jest to prawdopodobnie fragment większego zbioru akt, w których zebrano dokumentację dotyczącą ewikcji Majątku Grzebsk, położonego w województwie płockim w powiecie mławskim. Dokument bez daty, końcówka XVIII lub początek XIX wieku. Użyto arkusz papieru służący do druku banknotów 10 groszy 1794, który jako niewykorzystany posłużył za materiał do pisania.
Arkusz do produkcji 10 groszy 1794 z pięknym dużym znakiem wodnym (orzeł i pogoń) wytwórni papieru w Jeziornie.
Bardzo rzadkie, szczególnie w rozmiarze 30 sztuk znaków zabezpieczających. Pozycja, która wzbogaci każdą kolekcje biletów Insurekcji Kościuszkowskiej. Pierwsze znane nam notowanie w prezentowanej formie.
Tekst (łacina):
Bona Grzebsk
in Palatinatu Plocemi Ditu Młavemi
Libri unici in tres partes divisi
Pars tertia, in qua Documenta Evictionis respectu Bonorum Grzebsk pro parte Fundi Educationalis inscripta, nec non Resignationis eorundem Bonorum inter Posessores subsemnata, continentur.
Tekst (język polski):
Dobra (Majątek) Grzebsk
Województwo płockie, powiat mławski
Księga jedyna podzielona na trzy części
Część trzecia, która zawiera dokumenty dotyczące ewikcji [czyli sądowego lub administracyjnego pozbawienia prawa własności] Dóbr Grzebsk zarejestrowanych na rzecz Funduszu Edukacyjnego, oraz rezygnację z tych Dóbr podpisaną przez ich właścicieli.
Fundusz Edukacyjny - rys historyczny
W 1773 r. powołano Komisję Edukacji Narodowej, pierwsze na świecie ministerstwo oświaty. Podstawę ówczesnej rewolucji edukacyjnej stanowił tzw. "Fundusz Edukacyjny". Powstanie Funduszu Edukacyjnego związane jest bezpośrednio z kasacją zakonu Jezuitów. Kasacja ta miała miejsce również w roku 1773. Zakon Jezuitów posiadał liczne majątki ziemskie oraz szkoły szlacheckie i to właśnie one utworzyły Fundusz Edukacyjny, który był materialną podstawą funkcjonowania Komisji Edukacji Narodowej. Wraz z likwidacją zakonu Jezuitów ich majątki zostały przekazane szlachcie z obowiązkiem płacenia na Fundusz Edukacyjny. Dochody z mienia pojezuickiego przez wiele dziesięcioleci wspierały polską oświatę. Fundusz Edukacyjny funkcjonował również po rozbiorach Polski, na terenie zaboru pruskiego fundusz ten został oddany do bezpośredniej decyzji króla Prus, który jeszcze go wzmocnił, przyczyniając się do wzrostu liczby szkół, zwłaszcza elementarnych.
